De Europese Commissie heeft woensdag 1 maart een witboek met daarin vijf verschillende toekomstscenario’s voor de Europese Unie gepresenteerd. De scenario’s in dit boek moeten aanzetten tot denken en sturing geven aan het debat over de toekomst van de EU dat gehouden zal worden op 25 maart 2017. Het uiteindelijk te kiezen scenario heeft veel invloed op de ruimte van lidstaten om eigen regelgeving te maken. Een scenario met veel beleidsvrijheid kan leiden tot grotere verschillen, wat ongunstige gevolgen kan hebben voor de regeldruk.
Scenario één
Het eerste scenario gaat ervan uit dat de EU in de komende jaren doorgaat op het ingeslagen pad. Dit is een incrementeel proces waarbij de EU steeds nauwer gaat samenwerken op verschillende (nieuwe) beleidsterreinen, waaronder defensie. Eén beleidsterrein dat in dit scenario wel binnen de verantwoordelijkheden van de nationale overheid blijft vallen is grensbewaking. Scenario één heeft voor bedrijven als voordeel dat er een zekere mate van continuïteit blijft bestaan. De onzekerheid over de capaciteit en de legitimiteit van de EU bij de Europese Unie zal bij dit scenario echter hoogstwaarschijnlijk blijven bestaan.
Scenario twee
In het tweede scenario wordt de huidige vorm van de EU sterk afgebouwd, waardoor er alleen een gezamenlijke interne markt overblijft; het beleidsterrein waar wel overeenstemming over kan worden bereikt. Dit scenario brengt risico’s met zich mee, o.a. een verhoogde kans op een financiële crisis doordat een collectief economisch beleid ontbreekt. Het ontbreken van Europees beleid op andere beleidsgebieden kan daarnaast voor een hoop extra administratieve lasten zorgen, omdat er in elk land verschillende regels van kracht zijn. Dit scenario biedt echter ook mogelijkheden.
Doordat de EU geen regels meer opgelegd heeft de Nederlandse overheid meer bewegingsvrijheid om regelgeving op te stellen of juist af te schaffen. Ook zal er geen met nationale wetgeving conflicterende regels worden opgelegd door de EU. Het nadeel van dit scenario is dat de verschillen tussen landen weer kunnen toenemen, wat grensoverschrijdend ondernemen lastig maakt.
Scenario drie
Het derde scenario gaat ervan uit dat er in de toekomst verschillende coalities worden gesloten door staten die samen willen werken op een bepaald beleidsterrein. Deze staten kunnen een gezamenlijk beleid opstellen waar de staten die er anders over denken niet aan mee hoeven werken. Dit toekomstscenario kan voor een hoop onduidelijkheden voor de inwoners van de verschillende staten opleveren. De besluitvormingsprocessen worden met dit scenario nog ingewikkelder en de rechten van burgers zullen per lidstaat verschillen. Het voordeel van deze vorm van samenwerking is echter dat er alleen samengewerkt hoeft te worden met gelijkgestemden, wat ervoor kan zorgt dat er geen voor de lokale situatie onnodige en overbodige regels worden opgelegd.
Scenario vier
In het volgende toekomstscenario werkt de Europese Unie steeds effectiever op een aantal geselecteerde beleidsterreinen. Om deze effectiviteit en adequate beslissingen te bewerkstelligen worden er meer verantwoordelijk- en bevoegdheden overgeheveld naar de Europese Unie. De lidstaten krijgen op de beleidsterreinen die niet binnen de verantwoordelijkheden van de EU vallen volledige autonomie. Het lastige van dit toekomstscenario is dat de lidstaten zelf moeten bepalen welke beleidsterreinen in het takenpakket van de EU zullen vallen. Dit kan betekenen dat er bij dit scenario indirect wordt teruggegaan naar het tweede scenario, inclusief de bijbehorende risico’s voor bedrijven.
Scenario vijf
Het laatste scenario voorspelt een verregaande samenwerking tussen de lidstaten, waarbij er extra verantwoordelijkheden naar de EU worden overgeheveld. Hierdoor krijgt de EU de mogelijkheid om met één stem namens alle lidstaten te spreken en kunnen beslissingen sneller en beter worden genomen. Dit heeft als nadeel dat de mensen die de EU niet legitiem vinden, zich niet gehoord zullen voelen. Aan dit scenario zitten gelukkig ook voordelen verbonden. Zo zal er geen tegenstrijdige wetgeving op nationaal en Europees vlak meer gevormd worden, omdat de EU de gehele verantwoordelijkheid krijgt. Dit is gunstig voor bedrijven die grensoverschrijdend zakendoen.
Het White paper van de Europese Commissie is te raadplegen op: http://europa.eu/rapid/press-release_IP-17-385_en.htm
De ontwikkeling die de EU zal gaan doormaken blijft nu nog onzeker. Voor ondernemers is het echter belangrijk dat zowel de EU als de lidstaten kiezen voor een uitwerking waarbij een Europees level playing field wordt geborgd en grensoverschrijdend ondernemen niet wordt beperkt.
Bron foto: https://www.flickr.com/photos/eppofficial/13598001865
