Een van de grootste ergernissen van het bedrijfsleven is regeldruk. Het gaat daarbij om de kosten die bedrijven (moeten) maken om te voldoen aan wet- en regelgeving. In opdracht van Actal (Adviescollege toetsing regeldruk) is Sira Consulting nagegaan in hoeverre ‘beleidsregels’ leiden tot regeldruk voor bedrijven en burgers. Uit het onderzoek blijkt dat ‘beleidsregels’ een forse bijdrage leveren aan de (ervaren) regeldruk, maar ook dat er volop kansen zijn om deze regeldruk te verminderen en in de toekomst te voorkomen.
Een aaneenschakeling van regels
Om de samenleving in goede banen te leiden maken ministeries beleid en vertalen dit naar wetten en regels. Vervolgens zijn uitvoeringsorganisaties zoals de Belastingdienst en het UWV verantwoordelijk voor de uitvoering. Onafhankelijke toezichthouders (zoals Inspectie SZW, NVWA e.a.) beoordelen of burgers en bedrijven zich aan de gemaakte regels houden. Kortom, ons complex stelsel van beleid en wet- en regelgeving –weergegeven in de onderstaande figuur – komt uiteindelijk terecht bij de ondernemer.
‘Beleidsregels’
In het onderzoek naar ‘beleidsregels’ hebben we ons specifiek gericht op die regels die uitvoeringsorganisaties en toezichthouders opstellen om uitvoering te geven aan de wet- en regelgeving van de ministeries. In de praktijk zien we dat met ‘beleidsregels’ veel meer wordt bedoeld dan de definitie zoals deze volgt uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Onder de titel ‘beleidsregels’ zijn we meer dan 20 verschillende benamingen van regels tegengekomen (onder meer “uitvoeringsregels”, “nadere regels”, “richtlijnen handhavingskaders”, etc.). In het onderzoek is aandacht besteed aan de bredere definitie en werking van deze ‘beleidsregels’.
‘Beleidsregels’ leggen aanvullende regeldruk op aan bedrijven
Het onderzoek laat zien dat in ‘beleidsregels’ aanvullende verplichtingen voor onder andere bedrijven zijn opgenomen. Vooral om invulling te geven aan de verplichting zoals omschreven in de hogere wet- en regelgeving. Dat is logisch omdat uitvoeringsorganisaties en toezichthouders dichter bij de praktijk staan en daarmee concreter invulling moeten geven aan hoe de verplichting in de praktijk is toe te passen of te beoordelen. De regeldruk die zo ontstaat is dan niet eerder voorzien.
Meer aandacht voor regeldruk, realiseert beter passende ‘beleidsregels’
Regeldruk is bij het tot stand komen van ‘beleidsregels’ geen expliciet aandachtspunt. In het onderzoek zijn geen uitvoeringsorganisaties of toezichthouders gevonden die structureel bij nieuwe of bij het wijzigen van ‘beleidsregels’ een regeldruktoets uitvoeren. Ook een kwantitatieve afweging van minder belastende alternatieven ontbreekt.
Daar waar uitvoeringsorganisaties en toezichthouders afstemming hebben met het bedrijfsleven over de ‘beleidsregels’ gaat het vooral over de uitvoerbaarheid. Dat dit geen garantie is voor minder regeldruk, blijkt uit de uitgevoerde casestudies. De casestudies hebben ook laten zien dat er in de onderzochte ‘beleidsregels’ ruimte voor verbetering is. Gezien de soms grote aantallen bedrijven waarop deze verplichtingen van toepassing zijn, kan het afwegen van minder belastende alternatieven een significant effect op de regeldruk van bedrijven betekenen. Onze aanbeveling is daarom om:
- Van nieuwe ‘beleidsregels’ de regeldruk te kwantificeren en te gebruiken om minder belastende alternatieven te ontwikkelen en zo goed op de praktijk passende ‘beleidsregels’ te ontwikkelen.
- De bestaande beleidsregels te optimaliseren door gericht op zoek te gaan naar minder belastende alternatieven. Voordeel hierbij is dat ‘beleidsregels’ relatief snel zijn aan te passen omdat de besluitvorming snel kan verlopen. Reducties kunnen daardoor op korte termijn merkbaar zijn voor ondernemers.
Tenslotte
In de afgelopen periode is door verschillende media aandacht besteed aan het advies van Actal en het onderzoek van Sira Consulting. Zie bijvoorbeeld:
- nl – “Bedrijfsleven geteisterd door onzichtbare regeldruk”
- Het Financieel Dagblad – “Onzichtbare regeldruk van honderden miljoenen euro’s teistert bedrijfsleven”
- nl – 10 april 2017 – “Beleidsregels veroorzaken veel regeldruk”
De Tweede Kamerleden Ziengs en Lodders hebben naar aanleiding van het advies van Actal 17 Kamervragen gesteld aan de minister van Economische Zaken.
Naar aanleiding van vragen van de Tweede Kamer heeft de Minister van Economische Zaken reeds een beknopte reactie aan de Tweede Kamer verzonden waarbij hij ingaat op het nieuwsbericht in het Financieel Dagblad over de regeldruk als gevolg van beleidsregels (“Onzichtbare regeldruk van honderden miljoenen euro’s teistert bedrijfsleven”)
Op woensdag 19 april vindt een AO Regeldruk plaats. Tijdens dit AO zal aandacht worden besteed aan het onderzoek naar en het advies over de regeldruk als gevolg van ‘beleidsregels’
