Met het wetsvoorstel ‘Elektronische gegevensuitwisseling in de zorg’ wil het ministerie van VWS een digitaliseringsslag in de zorg maken. De wet verplicht zorgaanbieders om gegevens op een gestandaardiseerde en elektronische manier onderling uit te wisselen. Hierdoor kunnen zorgaanbieders de juiste zorg op de juiste plek en op het juiste moment verlenen.
Op dit moment wisselen zorgverleners soms zorggegevens met elkaar uit via papieren dossiers, fax of cd-roms. Daarnaast zijn de gegevensuitwisselingen niet gestandaardiseerd of sluiten de standaarden niet op elkaar aan. Dit bemoeilijkt de communicatie tussen zorgaanbieders en zorgt voor onduidelijkheid. De huidige werkwijze kan ertoe leiden dat gegevens niet goed doorkomen bij andere zorgprofessionals of dat foutieve gegevens worden geregistreerd. Een verkeerde diagnose of een niet passende behandeling kan dan het gevolg zijn. Ook kan de huidige werkwijze ervoor zorgen dat cliënten hun verhaal steeds moeten herhalen bij verschillende zorgaanbieders.
Het wetsvoorstel
Het wetsvoorstel heeft als doel elektronische gegevensuitwisseling tussen zorgverleners te realiseren. Er zullen circa 87.100 zorgaanbieders (waarvan 99% mkb), 250 ICT-leveranciers en enkele tientallen certificerende instellingen te maken krijgen met het wetsvoorstel.
Het ministerie werkt stapsgewijs, via twee beleidssporen, naar het doel van elektronische gegevensuitwisseling toe. Beleidsspoor 1 verplicht dat bepaalde gegevens elektronisch uitgewisseld worden. Dit bereidt het zorgveld alvast voor op de standaardisatie in beleidsspoor 2, waarbij de gegevens verplicht gestandaardiseerd en volgens vastgestelde eisen worden uitgewisseld.
Het wetsvoorstel is een kaderwet waarin de hoofdlijnen voor digitale gegevensuitwisseling staan. De concrete eisen worden per type gegevensuitwisseling in een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) vastgelegd en zullen na een overgangstermijn in werking treden. Voor alle eisen die aan gegevensuitwisseling worden gesteld, is het nodig dat deze op voldoende draagvlak berusten in het veld. Ook is belangrijk dat sprake is van een toegevoegde waarde voor de zorg, dat de baten hoger zijn dan de lasten en dat de regels praktisch uitvoerbaar zijn. Om inzicht te krijgen in de maatschappelijke kosten en baten en de gevolgen voor implementatie zal daarom per AMvB een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) worden uitgevoerd.
Daarna worden in beleidsspoor 2 de (taal- en technische) eisen vastgesteld via een stelsel van certificering en NEN-normen. ICT-leveranciers zullen ervoor moeten zorgen dat hun producten en diensten aan de eisen voldoen en moeten dit aantonen met behaalde certificaten. Zorgaanbieders mogen op hun beurt alleen gecertificeerde ICT-producten en -diensten afnemen voor deze gegevensuitwisselingen.
De bedrijfseffecten
Sira Consulting heeft een bedrijfseffectentoets uitgevoerd om de gevolgen van de kaderwet voor bedrijven, inclusief het mkb, in kaart te brengen. Omdat op dit moment nog niet duidelijk is wat de precieze eisen zullen zijn, heeft Sira Consulting een inschatting gemaakt van de mogelijke effecten voor zorgaanbieders, ICT-leveranciers en certificerende instellingen.
Het belangrijkste effect op de zorgaanbieders is dat elke zorgverlener moet gaan werken met gecertificeerde systemen. De lasten zullen sterk afhankelijk zijn van de mate waarin een organisatie nu al elektronisch gegevens uitwisselt. Bij een eventuele overstap naar een ander ICT-systeem zijn de gevolgen groter vanwege een implementatietraject. Tegelijkertijd zullen zorgaanbieders ook baat hebben bij digitale gegevensuitwisseling, omdat informatie niet meer verschillende keren ingevuld hoeft te worden, waardoor de administratieve lasten mogelijk verminderen.
ICT-leveranciers zullen een certificatietraject doorlopen en zullen ervoor moeten zorgen dat hun ICT-producten en diensten inhoudelijk aansluiten op de NEN-normen. Hiervoor zullen zij naar verwachting nieuwe functionaliteiten ontwikkelen en medewerkers moeten opleiden. Het zal voor grote bedrijven naar verwachting makkelijker zijn om te voldoen aan de eisen dan voor kleine bedrijven. ICT-leveranciers zullen de kosten die zij maken doorberekenen aan hun klanten.
Certificerende instellingen zullen medewerkers moeten opleiden die audits kunnen uitvoeren. Ook certificerende instellingen zullen de kosten doorberekenen aan hun klanten.
Verder wijst de bedrijfseffectentoets erop dat het gebruik van open standaarden innovatie kan stimuleren, zolang dit aansluit op andere regelgeving en standaarden. Vanwege de hoge investeringskosten kan het wetsvoorstel een nadelig markteffect voor kleine ICT-leveranciers hebben, al bieden de open standaarden ook mogelijkheden voor toetreding op de markt. In de verdere uitwerking van de NEN-normen is het daarom belangrijk om ook mkb-bedrijven te betrekken.
Actuele status
Op dit moment laat het ministerie van VWS onderzoek doen naar de maatschappelijke kosten en baten van enkele gegevensuitwisselingen. Inmiddels is een verkennende MKBA uitgevoerd naar digitaal receptenverkeer. In vervolgonderzoek wordt nu gekeken wat de maatschappelijke kosten en baten zijn voor medicatieoverdracht. Afhankelijk van de uitkomsten van de MKBA wordt besloten hoe de elektronische gegevensuitwisseling verder vervolg krijgt.
Meer weten over Bedrijfseffectentoetsen of MKBA’s?
Sira Consulting heeft veel ervaring met het uitvoeren van bedrijfseffectentoetsen (BET) en maatschappelijke kosten- en batenanalyses (MKBA). Zo deden wij bijvoorbeeld onderzoek naar de maatschappelijke kosten en baten van het programma ‘Naar Betrouwbare Persoonsgegevens‘ (zie ook het nieuwsartikel in de speciale krant van het project) en voerden wij een onderzoek uit naar nut, noodzaak, kosten en baten van een register voor onzelfstandige wooneenheden.
Wilt u meer informatie over dit onderwerp of wilt u een Bedrijfseffectentoets of MKBA laten uitvoeren voor uw beleid? Neem dan contact met op met Patrick van der Poll of Lize Kooijman.